อึ๋ย! 6 อาหารต้องห้ามกินดิบๆ แค่คำเดียว พยาธิกว่า 6,000 ตัวอยู่ในร่างกายแล้ว

พยาธิ คืออะไร

พยาธิ คือสิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ในร่างกายมนุษย์และสัตว์ คอยแย่งอาหาร หรือดูดเลือดและมักจะ ทำให้เกิดอันตรายต่อคนหรือสัตว์ตามอวัยวะต่างๆ ของร่างกายที่มันอาศัยอยู่ พยาธิมีมากมายหลายชนิดแตกต่างกัน นอกจากนี้เราสามารถพบระยะต่าง ๆ ของพยาธิปะปนอยู่ในธรรมชาติที่เหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของมัน เช่น ในดิน พื้นหญ้า ในน้ำ ในเนื้อสัตว์ต่าง ๆ ทั้งสัตว์บก สัตว์น้ำ สัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำ พืชผักต่าง ๆ น้ำดื่ม และในแมลงพาหนะนำโรคหลายชนิด

พยาธิเข้าสู่ร่างกายได้อย่างไร

พยาธิสามารถเข้าสู่ร่างกายของเราได้หลายทางที่สำคัญคือ ทางปาก เช่น พยาธิไส้เดือน พยาธิแส้ม้า พยาธิตัวตืดชนิดต่าง ๆ พยาธิใบไม้ตับและพยาธิใบไม้ลำไส้บางชนิด พยาธิตัวจี๊ด พยาธิใบไม้ปอด และพยาธิหอยโขง ทางผิวหนัง เช่น พยาธิปากขอ พยาธิเส้นด้าย ทางสายรกในครรภ์ เช่น พยาธิตัวจี๊ด

ทำไมตั้งชื่อพยาธิชนิดนี้ในภาษาไทยว่า “ตัวจี๊ด”

ชื่อนี้ได้จากปากคำผู้ป่วยที่บอกว่า เมื่อเป็นโรคนี้แล้ว จะเกิดอาการบวม เจ็บ มีริ้วรอยคดเคี้ยวไปมาที่ผิวหนัง มีอาการคัน อาการเจ็บจี๊ดๆ และปวดจี๊ดๆ โดยมีผู้ปว่ยดังกล่าวมีประวัติรับประทานประเภทเนื้อสัตว์ที่ปรุงไม่สุก หรือ ดิบๆ สุกๆ มาก่อน

คนติดโรคพยาธิตัวจี๊ดได้อย่างไร

1. โดยการดื่มน้ำที่มีกุ้งไรที่มีระยะติดต่อระยะที่ 3 ปะปนเข้าไป
2. โดยการรับประทานเนื้อปลา กบ ไก่ เป็ดฯลฯ ที่มีระยะติดต่อระยะที่ 3 โดยปรุงเนื้อสัตว์เหล่านี้ให้สุกด้วยความร้อนไม่เพียงพอ
3. โดยการติดต่อจากมารดาไปยังตัวอ่อนในครรภ์
4. โดยการไชของระยะติดต่อระยะที 3 เข้าทางผิวหนังโดยเฉพาในคนบางกลุ่มที่ใช้เนื้อสัตว์สดๆ เช่น กบ ปลา มาพอกแผลเพื่อให้หายเร็วขึ้น
5. โดยการไชของระยะติดต่อระยะที่ 3 เข้าบาดแพลที่มือ ดังนั้นคนมีบาดแพลที่มือจึงไม่ควรแล่เนื้อปลา หรือสัตว์น้ำจืดอื่นๆ รวมทั้งเนื้อไก่ และเนื้อหมู (เนื่องจากสัตว์ดังกล่าวไปกินน้ำที่มีกุ้งไรที่มีตัวอ่อนของพยาธิตัวจี๊ดอยู่)

หญิงสาวคนหนึ่งปวดหัว และเป็นตะคริวมากว่าครึ่งปี ทนไม่ไหวจนต้องไปหาหมอ หลังจากหมอตรวจร่างกายก็พบว่า ในสมองของหล่อนมีพยาธิสีขาวยาว 30 มิลลิเมตรอยู่ คุณหมอวินิจฉัยว่าอาจจะเกิดจากอาหารการกินที่ไม่สุก ทั้งผักสด และเนื้อที่ปรุงไม่สุก พยาธิเข้าสู่ระบบเลือดจากการย่อยอาหาร แล้วก็เข้าไปสู่ระบบสมอง

ไข่พยาธิเมื่อถูกมนุษย์กินเข้าไป ก็จะเข้าสู่ร่างกายจากผนังลำไส้ เข้าไปสู่กระแสเลือด แล้วก็หาที่ทางอยู่ใหม่ในร่างกาย

คุณหมอเตือนว่า : อย่าบริโภคอาหารดิบ อาหารทุกชนิดต้องปรุงให้สุกก่อนรับประทาน

อาหารต่อไปนี้ห้ามทานดิบๆ พวกมันมีพยาธิอยู่มาก กินแล้วไม่ดีต่อสุขภาพ
1. หอยทาก
2. กุ้งฝอย
3. ปลาน้ำจืดดิบ
4. สเต็กเนื้อวัว 3 นาที
5. เนื้อแพะหรือแกะที่ไม่สุก
6. หอยจุ๊บ

จะทำการรักษาโรคพยาธิตัวจี๊ดได้อย่างไร

ในปัจจุบันยังไม่มียารักษาเฉพาะที่ยอมรับทั่วไปว่ารักษาโรคพยาธิตัวจี๊ดด้หายขาด ยารักษาที่ใช้อยู่เป็นยาช่วยลดอาการบวมและคัน เช่น ยาจำพวกเพรดนิโซโลน (prednisolone) และไดเอทธิลคาบามาไซน์ (diethylcarbamazine) (hetrazan) ให้ทุเลาลง และยาที่ใช้รักษาที่อยู่ในปัจจุบันนี้คือ ยาอัลเบนดาโซล ( albendazole ) โดยให้ผู้ป่วยรับประทานขนาด 400 มิลลิกรัม วันละ 1-2 ครั้ง ติดต่อกันนาน 21 วัน บางรายแพทย์สามารถทำการผ่าตัดเอาตัวออกมาได้ แต่ทั้งนี้แล้วแต่ตำแหน่งของพยาธิที่พบ การผ่าเอาตัวแก่ออกจากอวัยวะที่เกิดอาการบวมแดง อาจพ่นด้วยยา เอทิล คลอไรด์ (ethyl chloride) ซึ่งจะ ทำให้พยาธิหยุดการเคลื่อนไหวช่วยให้ผ่าตัดง่ายขึ้น นอกจากนี้ยังมีรายงานว่ามีคนไข้บางคนที่พยาธินี้หลุดออกมาเองโดยไม่รู้ตัว เช่น หลุดออกจากเปลือกตา จากการไอหรือการขากสมหะ  หลุดออกทางช่องปัสสาวะ หรือบริเวณผิวหนัง  เป็นต้น หรือหายไปโดยไม่ทราบชัดแน่นอน  โดยมากผู้ป่วยจะมีตัวอ่อนพยาธิตัวจี๊ดเพียงตัวเดียว ถ้าพยาธิออกมาแล้วก็มักหายจากโรคเลย (ยกเว้นกินพยาธิตัวอ่อนเข้าไปมากกว่าหนึ่งตัว) พยาธิแต่ละตัวจะมีชีวิตอยู่ในร่างกายคนได้นานนับสิบปี  ดังนั้น ผู้ป่วยไม่ควรทำการรักษาด้วยตัวเอง ควรไปพบแพทย์เพื่อให้ได้รับการวินิจฉัยและการรักษาที่ถูกต้อง  มิฉะนั้นพยาธิอาจเดินทางไปอวัยวะสำคัญซึ่งจะทำให้เสียชีวิตได้

เมื่อไม่มียารักษาที่มีประสิทธิภาพเพื่อการหายขาดสมบูรณ์  จะทำการป้องกันการติดโรคพยาธินี้ได้อย่างไร

1. ไม่ดื่มน้ำที่มีการปนเปื้อนของกุ้งไร
2. ไม่รับประทานที่ปรุงจากเนื้อสัตว์สุกๆ ดิบๆ เช่น  อาหารประเภท ยำ ลาบ ลาบ ก้อย แหนม หมก พล่า ปลาร้า ปลาเจ่า ส้มฟัก หรืออาหารที่ปรุงขึ้นด้วยเนื้อปลาและเนื้อสัตว์ที่สงสัยอื่นๆโดยเฉพาะ ปลาช่อน ปลาดุก ปลาไหล ไก่ เป็ด กบ ควรทำให้สุกก่อน โดยทำให้เป็นชิ้นเล็กพอสมควรแล้วต้มในน้ำกำลังเดือดนานอย่างน้อย 5 นาที หรือ ทอด ปิ้ง ย่าง ให้สุกทั่วถึงดีด้วยความร้อนสูงๆ จึงจะทำให้ตัวอ่อนพยาธิซึ่งอยู่ในเนื้อลึกๆ ตายได้ น้ำส้มสายชูและน้ำมะนาวที่ใช้ปรุงอาหารกันตามปกติ ไม่สามารถฆ่าพยาธิเหล่านี้ได้
3. ไม่ใช้เนื้อสด โดยเฉพาะเนื้อกบ เนื้อปลา พอกบริเวณบาดแผล
4. คนที่สัมผัสกับเนื้อสด เช่นคนแล่หรือหั่นเนื้อปลา หรือเนื้อสัตว์อื่นๆ ไม่ควรมีบาดแผลที่มือ ถ้าจำเป็นต้องทำให้ใส่ถุงมือยางชนิดหนา
5. ให้ความรู้เรื่องสาเหตุและการป้องกันโรคพยาธิแก่ประชาชน เนื่องจากการป้องกันถือเป็นสิ่งที่ดีที่สุดสำหรับโรคพยาธิตัวจี๊ด